बहिणाबाई चौधरी
बहिणाबाई चौधरी (१८८०- ३ डिसेंबर, १९५१) ह्या पुर्व खान्देशात (आताच्या जळगांव जिल्ह्यातील) असोदा येथे जन्मलेल्या प्रसिध्द कवयित्री होत्या. लिहीता न येणार्‍या बहिणाबाई 'अहिराणी' बोलीत आपल्या कवीता करत व त्यांचे चिरंजीव सोपान चौधरी त्या कागदावर लिहून ठेवत.
त्यांच्या कविता मराठी साहित्यातील अनमोल साठा आहे.
बहिणाबाईंची प्रसिध्द कविता ..... =>
मन वढाय वढाय, उभ्या पीकातलं ढोर । किती हाकला हाकला, फिरी येतं पिकांवर ।।
मन मोकाट मोकाट, त्याले ठायी ठायी वाटा । जशा वार्‍यानं चालल्या, पानावर्हल्यारे लाटा ।।
मन लहरी लहरी, त्याले हाती धरे कोन? । उंडारलं उंडारलं जसं वारा वाहादन ।।
मन जह्यरी जह्यरी, याचं न्यारं रे तंतर आरे । इचू साप बरा, त्याले उतारे मंतर ।।
मन पाखरू पाखरू, त्याची काय सांगू मात?। आता व्हतं भुईवर, गेलं गेलं आभायात ।।
मन चप्पय चप्पय, त्याले नही जरा धीर । तठे व्हयीसनी ईज, आलं आलं धर्तीवर ।।
मन एवढं एवढं, जसा खाकसचा दाना । मन केवढं केवढं? आभायात बी मायेना ॥
देवा, कसं देलं मन आसं नही दुनियात । आसा कसा रे तू योगी काय तुझी करामत ॥
देवा, आसं कसं मन? आसं कसं रे घडलं । कुठे जागेपनी तूले असं सपनं पडलं ॥
-----------------------------------------------------------------------------------------------
अरे संसार संसार, जसा तवा चुल्ह्यावर,
आधी हाताला चटके, तेव्हा मिळते भाकर ।
अरे संसार संसार, होटा कधी म्हनू नाही
राउळीच्या कयसाले, लोटा कधी म्हनू नाही ।
अरे संसार संसार, नाही रडन कुढन
येड्या, गयांतला हार, म्हणू नकोरे लोढनं ।
अरे संसार संसार, खिरा येला वरचा तोड
एक तोंडामधी कडू, बाकि लागतो रे गोड ।
अरे संसार संसार, म्हनू नकोरे भिलावा,
त्याले गोड भिम फुल, मधी गोडंब्याचा ठेवा ।
देखा संसार संसार, शेंग वरतून काटे,
अरे वरतून काटे, मधी चिकणे सागर गोटे ।
एक संसार संसार, दोन्ही जिवांचा इचार,
देतो सुखाले नकार, अन् दुखाले होकार ।
देखा संसार संसार, दोन्ही जिवांचा सुधार
कदी नगद उधार, सुखदुखःचा बेपार ।
अरे संसार संसार, असा मोठा जादुगर
माझ्या जिवाचा मंतर, त्यच्यावरती मदार ।
असा संसार संसार, आधी देवाचा इसर
माझ्या दैवाचा जोजर्, मग जिवाचा आधार ।
--बहिणाबाई चौधरी
बहिणाबाईची कविता
आणखी काही कवितांच्या ओळी :
१.
सोन्यारूपान मढला, मारवाड्याचा बालाजी ।
शेतकऱ्याचा इठोबा, पानाफूलामधी राजी । अरे बालाजी-इठोबा, दोन्ही एकज रे देव ।
गरीबीनं सम्रीतीनं, केला केला दुजाभाव ।
२.
बापा नको मारू थापा,
असो खर्‍या, असो खोट्या ।
नाही नशीब नशीब,
तय हाताच्या रेघोट्या ।
नको नको रे जोतिष्या,
नको हात माझा पाहू ।
माझं दैव मला कये,
माझ्या दारी नको येऊ ।
३.
येरे येरे माझ्या जिवा,
काम पडलं अमाप ।
काम करता करता,
देख देवाजीचं रूप ।
अरे खोप्या मध्ये खोपा अरे खोप्या मध्ये खोपा , सुगारानिचा चांगला , देखा पिलासाठी तीन , झोका झाडाला टांगला , पिल निजली खोप्यात , जसा झुलता बंगला , तिचा पिलान्माधी जीव , जीव झाडाले टांगला , खोपा आणला आणला , जसा गिलक्याचा कोसा, पाखरांची कारागिरी, जरा देखरे माणसा, तिची एवूलीशी चोच, तेच दात तेच ओठ, तुले देलेरे देवान, दोन हात दहा बोट